Како подобро да комуницираме со странските колеги што го учат нашиот јазик

Колумна на Елена Филиповска-Божиновска

Имаме прекрасен јазик. Многу од странците што доаѓаат да живеат на пократок или подолг период во Македонија го препознаваат тоа и учат македонски. Со месеци го изучуваат јазикот, читаат, пишуваат, слушаат и вежбаат зборување. И кога конечно ќе се охрабрат да зборуваат со колегите, наидуваат на тешкотии, бидејќи немаат со кого да зборуваат.Ние, пак, кои речиси секогаш кога соговорникот е странец треба да зборуваме англиски или на јазикот на другиот, не сме навикнати странецот да зборува нашински, па имаме проблем со комуникацијата на македонски со странци.

Предавам македонски на странци повеќе од 20 години. Многу од учениците ми посочуваат на истите тешкотии во комуникацијата на македонски со своите колеги. Секогаш кога имам прилика да позборувам со нивните македонски колеги на таа тема, моите ученици веднаш  забележуваат подобрување во комуникацијата на македонски на работа. Затоа, ако имате колега странец што учи македонски, следниве совети може да ви помогнат да ја подобрите комуникацијата.

1. Верувајте, повеќето странци минале низ сито и решето за да ви се обратат на македонски. Немојте да вртите на англиски ако ви зборуваат на македонски, бидејќи така ви изразуваат почит и пред сѐ доверба. Продолжете го разговорот на македонски, а кажете по некој збор на англиски или друг странски јазик само кога баш мора.

„Им се обраќам на колегите на македонски, ама не сакаат да зборуваат македонски со мене, одма вртат на англиски“, вели еден ученик со воздишка.

„Не зборувам многу надвор од часовите. Секогаш кога им се обраќам на луѓето на македонски, ми одговараат на англиски“, велат често учениците.

• Имајте трпение и не завршувајте им ги речениците. Бидете свесни и подготвени дека разговорот нема да тече најлесно и затоа оставете им време да се сетат на збор што не им текнува во моментот, а помогнете им само ако побараат помош.

„Сакам да зборувам со колегите, ама кога ќе почнам да зборувам, ми треба многу време и непријатно ми е зашто гледам дека губат трпение, им го трошам времето, па продолжувам на англиски“, вели еден ученик.

„Колегите мислат дека се мачам кога зборувам македонски, а веројатно и така изгледам. Многу се фини и не сакаат да ми биде непријатно, па затоа ми зборуваат на англиски. Јас, пак, сакам да зборувам македонски!“, вели една ученичка.

• Сигурно ќе згрешат збор, ќе направат чудна комбинација од зборови и тоа ќе звучи смешно. Немојте никогаш да им се смеете. Во нашата култура е вообичаено да си се смееме на своја сметка и има странци што го сфаќаат и го прифаќаат тоа како културна разлика. Сепак, тоа не важи за сите, а ние нема ни да забележиме дека на странецот му паднало непријатно што сме му се смееле.

„Не зборувам македонски со колегите, бидејќи чувствувам дека ме гледаат со други очи. Ме гледаат поднасмеани, како да сум мало дете“, вели еден ученик.

„Пред некој ден кажав нешто на македонски и сите се насмеаја, а не знам зошто. Кога зборувам македонски на работа, како да губам авторитет. Затоа, на работа ќе зборувам само англиски“, вели решително една ученичка.

• Не исправајте ги странците кога ќе згрешат. Ви се обраќаат на македонски зашто сакаат да ви кажат нешто. Гледајте да разберете што сакаат да ви кажат, а не дали го членувале подметот или дали го погодиле глаголското време. Колку почесто зборувате македонски со нив, толку помалку ќе грешат.

„Зборував со колешка, ама цело време ме исправаше. Не запаметив ништо од нејзините коментари, ама ми беше непријатно. Никогаш не сум исправил некого кога ми се обраќа на англиски. Имам колеги што со години ги прават истите грешки кога зборуваат англиски, ама не ги исправам“, вели ученик од Велика Британија.

• Дајте си малку време за да се навикнете на изговорот на странецот. Многу странци имаат проблем со изговорот на некои вокали или консонантски групи и зборовите ги изговараат на чуден начин. Колку и да се трудат, многумина едноставно не успеваат да ги изговорат зборовите подобро. Верувајте, тоа ќе биде пречка во комуникацијата само на почетокот. Колку повеќе ги слушате додека зборуваат, толку повеќе ќе ги разбирате.

„Колегата не ме разбра што кажав, па го повторив зборот полека. Вториот пат ме разбра, иако јас не забележав разлика во изговорот. Сепак, колегата го продолжи разговорот на англиски“, вели една ученичка.

• Не зборувајте многу брзо, користете едноставни зборови и изразувајте се со едноставни реченици за да ве разберат. Најверојатно колегата странец има поограничен вокабулар и нема да ве разбере ако користите жаргон.

„Неколку колеги зборуваат многу брзо и ништо не ги разбирам. Има неколку колеги што зборуваат полека, па разбирам речиси сѐ“, вели една ученичка.

Странецот најверојатно никогаш нема совршено да зборува нашински. Имајте предвид дека не бил во контакт со македонскиот јазик како што сме ние со англискиот; не слушал македонска музика и не гледал цел живот филмови на македонски. Меѓутоа, и не треба да очекуваме да зборува совршено. Колку луѓе на планетава го зборуваат нашиот јазик? Мора сите да помогнеме во неговата промоција. Да им помогнеме на странците што го учат нашиот јазик преку него да навлезат во убавините на нашата култура. Многу од тие луѓе подоцна ќе заминат на друго место каде што ќе бидат наши промотори. Имам ученици што и по заминувањето од земјава продолжуваат да го учат јазикот за лично задоволство, се враќаат тука на одмор со семејствата и пријателите и помислата на нашата земја и култура им буди пријатни чувства и сеќавања.  Затоа, застанете во ходникот и направете накратко муабет со колегата странец, дозволете му да стане говорител на нашиот јазик. Имајте на ум дека, освен што градите подобар однос со колегата, можеби градите и пријателство, а бездруго играте важна улога во промоцијата на нашите јазик и култура.

За авторот:

Елена Филиповска-Божиновска завршува додипломски студии од областа на лингвистиката при Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје и од областа на историјата и цивилизацијата при Конзорциумот ИКОН во Пиза. По студиски престој на Универзитетот во Калифорнија – Беркли, магистрира на Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ во Скопје.

Работи како наставник и истражувач во областа на методиката на настава од 2001 година. Освен за наставата, се интересира и за врската помеѓу јазикот и културата, за што организира работилници, предавања и пишува текстови. Како наставник по италијански јазик и македонски јазик за странци, предава во повеќе приватни и државни образовни центри, меѓу кои училиштето „Лингва линк“, гимназијата „Јосип Броз Тито“ и Филолошкиот факултет „Блаже Конески“.

Од 2014 година, се посветува само на настава по македонски јазик за странци, основајќи го центарот „Сказалка“.

Во 2020 го издава романот „Идол на ѕидот“. Во 2021 година ја издава „Macedonian Learner’s Grammar“, граматика на македонскиот јазик за странци.