Зошто е потешко да најдете работа по 40-та година?

Колумна на Драган Савиќ-Мастер тренер во Persolog GmbH

Четири професионални грешки кои ја убиваат кариерата. Како да ги избегнете за да можете да ги победите помладите конкуренти на која било возраст?

Економската криза, промените на пазарите, новите технологии кои бараат ново знаење и го отежнуваат наоѓањето работа. А најтешко им е на средовечните. Прво, понекогаш не можат да си дозволат да одат без стабилен приход неколку месеци, бидејќи треба финансиски да ги издржуваат своите семејства. Второ, не е тајна дека повеќето компании во нашиот регион претпочитаат да не вработуваат луѓе постари од 40 години. Самото помислата дека треба да се натпреварувате со млади, амбициозни кандидати кои се подготвени да прифатат понеповолни услови и помали плати може да предизвика стрес и чувство на внатрешна непријатност. Лично, сигурен сум дека и во зрелата возраст има добри шанси на пазарот на труд, доколку се придржувате до одредени правила и принципи во кариерата, не опуштајте се и не заборавајте дека веќе постигнатиот статус и нивото на плата не се гаранција дека утре се ќе биде исто.

1. Се опуштивте во вашата комфорна зона

Кои се главните аргументи на компаниите против постарите професионалци, кандидати кои аплицираат за работа? Тежок карактер, целосен или делумен недостаток на физичка и ментална енергија, недостаток на амбиција, слаба мотивација, нефлексибилност, неподготвеност за развој, недоволна отвореност кон нови информации, особено технички или технолошки. Постои ризик постар кандидат да не се вклопи во помлад тим. Честопати ова се прилично објективни недостатоци и ризици. И најизненадувачки е што луѓето кои поради нив беа одбиени, пред пет до осум години, работеа доста успешно во избраната насока, па дури и растеа. Што пропуштија? Кои грешки ги турнаа на маргините на нивните кариери? Во кој момент човек ја преминува таа невидлива граница надвор од која е тешко да се најде работа? Моментот кога ќе се опушти во својата комфорна зона.

Во интервјуата со регрутерите, постарите кандидати често велат: „Имам искуство“, што имплицира значителен број години посветени на нивната професионална област. Но, има малку „но“. Бројот на години не е мерило за искуство. И што е најважно, не смееме да заборавиме дека искуството е многу флексибилен концепт.

Ќе ти дадам пример. Еднаш, еден пријател ми се обрати за совет прилично вознемирен и погоден од фактот дека штотуку беше отпуштен по 12 години работа. За време на средбата најчесто се слушаа зборовите: „Искусен сум“, „Моето искуство“, „Мојата возраст“. На мојот пријател му поставив две прашања. Првото прашање: „Колку време му е потребно на некој што сака, да научи да ја работи својата работа на нормално, прифатливо ниво?“. Одговор: една година. Второ прашање: „Што значи вашето 12-годишно искуство? На пример, на крајот на осмата година, дали би можеле да кажете дека вашите теоретски знаења, вештини, техники на работа се подобрија во последните 12 месеци? Дали професионално се развивавте во изминатите 12 години? Или го правевте истото од ден на ден? Одговор: „Се разбира, секој ден го правев тоа што се бараше од мене“. „Се е јасно“, одговорив. „Всушност, немате дванаесет години искуство. Имате само една година искуство, кое сте го повториле 11 пати.

Откако ќе најдат работа и ќе ги средат секојдневните задачи, некои луѓе потсвесно се опуштаат. Од тој момент, кога во комфорната зона желбата да се чувствувате безбедно станува најсилна, почнуваат проблемите. Често среќавам млади луѓе кои се среќни што завршуваат со работа во пет или шест часот навечер, што во текот на денот секогаш имаат неколку часа слободно време за „дружење“ на социјалните мрежи. Го нарекуваат „добра работа“. Но, во реалноста тоа е она што ги става во опасност.

Што да се прави?

Сфатете дека 5-10 години во вашата комфорна зона тешко ќе ја погодат вашата идна кариера. Елиминирајте ја сета безделничење во вашиот ум за време на работното време. Токму овој копнеж за безделничење, по години живеење во удобна „пештера“, предизвикува рушење на нејзините трезори.

2. Престанавте да се развивате

Светот на бизнисот се движи напред со таква огромна брзина што дури и по шест месеци неактивност во професионалниот развој, можете да заостанете. Основното образование стекнато пред 20 години очигледно не е доволно за да ве одржи во професионална форма.

Во исто време, професионалниот развој подразбира не само техничко знаење, туку и голем број на т.н меки вештини, кои понекогаш влијаат на кариерата повеќе од специфични технички вештини. На пример, комуникациските вештини, вештините за презентација и самоизразување, способноста за управување со сопствениот стрес и знаењето за техниките за лична ефективност се моќни катализатори на кариерата. Сето ова може да се научи. И треба да го направите тоа.

Еден мој пријател долго време се жалеше дека нема време да чита. Да, тој разбира колку е важно да стекнете нови знаења, но има премногу работа. И по само половина час разговор, излегува дека секој ден поминува час и половина на пат, слушајќи радио, а можел да слуша и аудио книги.

Дополнително, излегува дека правилното планирање на работниот ден и состаноците ќе ослободи уште два часа дневно. И тогаш ќе има време, што е многу пропуштено, да посвети внимание на семејството и пријателите.

Што да се прави?

Пред сè, испланирајте го вашиот развој. Треба да се направат планови за секој месец и година и периодично да се сумираат резултатите од нивното спроведување за да не заглавите во зоната на удобност. Редовната анализа на вашите достигнувања ќе ви овозможи да го процените нивото на вашата кариера, приспособувајќи ги идните чекори во зависност од надворешните услови.

Читајте специјализирани списанија и статии. Ги има многу на интернет. Едноставен пример: ако одвојувате 20 минути дневно за да прочитате само две статии, со текот на годините ќе додадете 400-500 статии и со нив – многу нови информации, мислења, критики, знаења, техники и алатки. И ако слушате аудио книги во движење, ќе ви биде обезбедена најмалку една книга месечно. Сега сетете се колку книги прочитавте? И колку време помина на пат?

Нека вашиот професионален развој е приоритет секој ден. Ако не можете да се регистрирате за обуки, семинари, мастер класи, погледнете го сето ова на Интернет. На крајот од секоја недела, запрашајте се: Што направив во последните неколку дена за мојата иднина? И по некое време, ќе стекнете навика секој ден да вградувате тули во ѕидовите на вашата иднина. И запомнете една важна точка: она што изгледаше непоколебливо вистинито пред неколку години може да нема никаква важност денес.

3. Го изгубивте балансот помеѓу работата и животот

Друг аргумент против постарите кандидати е намалувањето на активноста во сите области, како и менталниот и емоционалниот замор. Што значи тоа?

Со возраста, има повеќе работи што треба да се прават и да се грижат и во професионалниот и во приватниот живот: семејството, домот, децата, работата. Човек кој не знае да управува со своето време и не поседува техники за лична ефикасност, заморот се акумулира секој месец. И тоа влијае на сè: лицето, интонацијата, темпераментот и однесувањето и во секојдневниот живот и на интервју кога се пријавувате за работа.

Со години, не обрнувајќи внимание на квалитетот и исхраната, поттикнувајќи лоши навики, не посветувајќи време на спортот, човекот го поткопува своето тело. Првите знаци на здравствени проблеми обично започнуваат во средната возраст, односно во најклучниот момент кога активноста е исклучително важна. А ако на тој можен психолошки замор се додаде, тогаш тешко дека таквиот кандидат со својот изглед и психолошки став ќе му даде на работодавецот гаранција за активност, динамика и ефикасност. Напротив, поради сето горенаведено, ваквите луѓе најчесто ќе се стремат кон поодмерена работа, ќе посветуваат помалку внимание на клиентите и ќе бидат малку помалку трпеливи во работата со колегите. А проблемите на вработен во организација започнуваат со збирот на сите овие „битови“.

Што да се прави?

Прво, грижете се за вашето здравје уште во младоста, водете здрав начин на живот, јадете правилно, научете како ефикасно да се одморите и да си ја вратите енергијата.

Второ, секој ден барем половина час да бидете физички активни за да можете повесело и разновидно да ги поминете преостанатите 23,5 часа. Нема време за спорт? А кој ве спречува да правите само 20 чучнувања на час? Во текот на денот, ќе направите 150-200 од овие вежби, ќе го започнете протокот на крв, ќе изгубите калории, ќе ги направите нозете послаби, ќе помогнете да се истегне ‘рбетот што ве боли од седење со часови. Дури и таквите едноставни постапки можат да направат магични промени во физичкиот изглед и психичката состојба на човекот.

4. Заборавате да изградите мрежа

Базата на врски и контакти, заедно со знаењето и искуството, е една од најважните предности на професионалец во која било област. Што се случува со некои луѓе? Тие со години работат во иста компанија и не комуницираат со никој надвор од неа. Никој надвор од компанијата не знае за нив. И никој не го знае тоа што сите го знаат. Дури и најдобриот, но непознат стручњак тешко ќе најде работа доколку никој на пазарот не знае за него и неговото знаење. А мрежата што ја имате е вашата „полиса за осигурување“ во случај да ја изгубите работата и да бидете принудени да барате нова.

Што да се прави?

Посетете семинари, деловни појадок, конференции. Направете правило: најмалку еден настан месечно. Запознајте интересни луѓе на овие настани, разменувајте визит-картички и не заборавајте да останете поврзани. За потсетување, следниот ден по првиот состанок, пишете им на новите познаници, заблагодарете им се, изразете желба повторно да се сретнете на шолја кафе/чај. Бидете сигурни да учествувате во различни деловни заедници за да разменувате идеи и новости. Вашата мрежа е најважниот капитал што мора редовно да го зголемувате со инвестирање на вашето време.

Кој е одговорен?

Една од главните поплаки на луѓето кои заостануваат во својот професионален развој е што компанијата не внимавала на нивниот раст. Да, тоа е сосема можно. Многу е веројатно дека компанијата немала буџет за обука на вработените. Па што? Не можете да ја оставите вашата иднина, финансиската благосостојба, кариерата на грижата на компанијата. Вашата компанија лесно и бесрамно ќе се ослободи од експерт кој ги исцрпил своите ресурси, заменувајќи го со млад, перспективен кадар. Многу е лесно да раскинеш со личност која не ги исполнува современите барања и реалност.

Дали овој став е праведен кон професионалците „во години“? Како некој кој долго време работел со компании кои посветуваат големо внимание на човечкиот капитал, можам со сигурност да кажам дека постои голема разлика помеѓу биолошката и менталната возраст. Стекнете искуство, развивајте се, стремете се кон нешто ново, грижете се за вашето здравје, останете млади во срцето – тогаш нема да има непремостливи пречки пред вас.

Кариерата е како сурфање. Само затоа што денес сте на врвот на бранот не значи дека ќе биде така засекогаш. Редовно ќе ве обземат нови големи бранови: задачи, проекти, дела, кризи. И за да се справите со нив, ќе ви требаат свежи вештини и знаења. Поради оваа причина, додека сеуште сте на сегашниот бран, важно е да размислите и да се подготвите за следниот. И ако се опуштите во моментот на највисокото полетување, нов бран ќе ве фрли на дното од кое тешко се издигнувате.

За авторот: